Arakçılar – Manbiki Kazoku – Shoplifters (2018)

Yönetmen: Horikazu Koreeda

Yıldızlar: Lily Franky, Sakura Andô, Mayu Matsuoka 

Ödüller: Cannes F.F. - Altın Palmiye, Boston Film Eleştirmenleri Cemiyeti - Yabancı Dilde En İyi Film, Asya Pasifik Ekran Ödülleri - En İyi Film

Bence: Japon Yönetmen Hirekazu Kore-eda, Tokya’da en alt tabakaya uzanıp; bir hafta sonrasını planlayamayan, yüzeyde tutunup nefes almaya çalışan bu sınıfın dayanışma kültürü ve kurallarla ilişkisini kullanarak bir yandan dokunaklı diğer yandan felsefi tartışmalar ve ahlaki çatışmalar barındıran bir film çıkartmış. Kore-eda anlatısında, eğildiği sınıfın yaşam pratikleri ve süregiden ekonomik buhranları arasında dayanışmayı merkeze alan aile-vari bir ilişki yumağı kurgulayıp kullanmış. Cannes’dan Altın Palmiyeli Arakçılar; terk edilmişlerin, itilmişlerin, kenara atılmışların yarattıkları aile modeli ile mirasçısı olduğumuz, içine doğup kabul ettiğimiz dar anlamı üzerinden aile normunu sorguluyor; genel geçer tanımlara meydan okuyor.

Kore-eda’nın kan bağı üzerinden kurulmamış ailesi beş kişiden oluşuyor anne Nobuyo (Sakura Ando), baba Osamu (Lily Franky), evin esas sahibi büyükanne, ergenliğe daha girmemiş oğulları Shota (Jyo Kairi ) ve 20’lerinin başında kızları Aki (Mayu Matsuoka)...  Anne(!) ve babanın (!) geçici işleri olsa da, aile bireyleri çarkların dönmesini sağlayabilmek için yiyecek-içecek, pil, tuvalet kağıdı, şampuan gibi tüketim malzemelerini market ve bakkallardan ufak hırsızlıklarla temin ediyorlar - filmin adı bu ek -ya da temel- meşgaleye dayanıyor. Kore-eda’nın dengeli duygusal kanalı kolayca bir melodrama sürüklenebilecekken, filminin bir duygu sömürüsüne dönüşmesine izin vermemiş ve bu kanalı esas derdine katkı verdiği ölçüde kullanmış. Böylece; izleyicinin anlatmak istediği konudan ruhen ve aklen uzaklaşmamasını sağlamış.

(Gönüllü) aile bireyleri; bata çıka süren hayatlarından özü itibarıyla mutlular ancak hayatlarının trajediye açık olduğu da bir taraftan hissediliyor... Bir gün, bir soğuk Tokyo gecesi üşüyen bir ufak kız çocuğuyla, Juri’yle (Miyu Sasaki) karşılaşıyorlar. Hayatları boyu karşılaştıkları kurallar genelde onları görmeden geldiğinden/ilgilendirmediğinden - pek bir şey vermeyip, çoğunlukla aleyhlerine çalışmasından – durumu muhakeme ederlerken ne kanuni, ne toplumsal kuralları pek dikkate almıyorlar. Önce Juri’yi o geceliğine evlerine götürüp ısıtmaya ve birkaç günlük kararsızlığın ardından kızı aileye dahil etmeye karar veriyorlar. Yavaş yavaş Juri’yi kendi işleyiş biçimlerine ve kendi yordamlarına aşina etmeye başlıyorlar.

Arakçılar; günümüzün baskın küresel kültürü içinde yaygın ahlaki kodun barındırdığı çelişkilerle ilgileniyor. Kodun içinde birbiri ile çelişen parçaları olay örgüsü içinde canlandırıyor; ardından bunları burun buruna getirip izleyiciyi bir tür ikileme sürüklüyor. Arakçılar sıcak ve yumuşak bir tona sahip, ancak izleyici zihninde ahlaki ikilemler üzerinden bir kavga çıkartmaya uğraşıyor.  İzleyiciye bıraktığı ahlaki çatışmalar filmin son bölümünde iyice belirginleşiyor. İzleyicileri bu ikilemlerden ancak taraf seçerek çıkmaya zorlarken; varsayımlarını ve bu varsayımlar üzerinden ahlak kodlarını güncellemelerini ummuyor. Kavganın şiddetini artırmak ve etkisini derinleştirmek için izleyicinin kayıtsız kalamayacağı konuları seçmiş. Yumuşak, sivriliklerden uzak atmosferi içerisinde çocuk kaçırma; anne-kız/baba-oğul ilişkileri; eş olmanın anlamı ve aile bağları; istismar ve fuhuş gibi çoğunluğun zihninde hazır cevaplar bulanan alanlarda zihinsel tartışmaların fitilini ateşlemeye çalışıyor.

Filmin esas savaş alanı izleyici zihni olduğundan, filmin temposu aynı kalsa da izleyicinin nabzı ve zihninde yanıp sönen elektrik akımlarının yoğunluğu film boyu yavaş yavaş yükseliyor. Filmin tam ortasında tartıştığı ahlaki açmazlardan gayrı Arakçılar’ın geniş bir tartışma başlığı listesi var: Kore-eda bir tür fahişelik yapan Aki’yi kullanarak modernizm ve yabancılaşma üzerine tartışırken; bazen doğulu idealist damarı kabarıp ve ana akımdan uzak karakterlerini küçük düşürebiliyor – mesela bir sahnede bir bakkala Shota’yı yakalatıp kızkardeşinin hırsızlık yapmayı bıraktırması üzerinden bir vaaz veriyor.

Puan:

Siz ne Düşünüyorsunuz? Filmle ilgili tartışma sayfasına ulaşmak için tıklayınız. 

Çok seslilik her zaman daha iyi!