Ay’da İlk İnsan - First Man (2018)

Yönetmen: Damien Chazelle

Yıldızlar: Ryan Gosling, Claire Foy, Jason Clarke

Ödüller: Holywood Film Ödülleri - En İyi Yönetmen

Bence: “Temiz bir sayfa açmak diye bir şey var mı ki?”

Whiplash ile yükselip La La Land ile Oscar’a uzanan Damien Chazelle, Akademi’nin duruşuna göre ölçülüp biçilmiş yeni biyografi türündeki filmi ile bir kez daha heykelcik peşine düşmüş. Aya ilk ayak basan adam Neil Armstrong’un değil; duygularını sıkı çalışmanın arkasına saklayan, kızını kaybetmiş baba, stoik Neil Armstrong’un hayatını konu alan biyografi bir aya gidiş hikayesinden çok Armstrong’un hayatı üzerinden bir yas sürecini ve yalnızlığı anlatıyor.

Chazelle, Gosling’in oyunculuk gücüne de güvenip Armstrong’un kızının ölümünden aya ayak basmasına kadar geçen süreçte yakın çekimler üzerinden Armstrong’un duygusal dönüşümüne odaklanan bir film yapmayı tercih etmiş. Armastrong yazgısının üzerinde ilerlerken uzay yarışının ortasında NASA’nın sınırlarda gezen Apollo ve Gemini programları esnasında ölümün nefesi ve sesi onu ve meslektaşlarını yalnız bırakmıyor.

Chazelle, süreçte Armstrong’un tecrübe ettiğinden fazlasını izleyiciye vermeyerek sıkı bir özdeşleşme yaratma peşine düşmüş. Bu özdeşleşmeyi perçinlemek için pek çok aracını bu işe tahsis etmiş: Roket yolculuğundaki sarsıntılarla Neil’ın hayatındaki sarsıntılar arasında ilişki kurmak olsun; izleyicinin kamera vasıtasıyla başını döndürüp özdeşleşymeyi dağlamak için hemen ertesinde Neil Armstrong’u kusturmak olsun Chazelle hiçbir fırsatı kaçırmamış. Armstrong’un donuk karakteri ve Gosling’in abartısız oyunculuğu, izleyicinin bildiği tanıdığı bir tarihi figürden kendi yüzüne kolayca geçirebileceği bir maske yaratmasına yardımcı olmuş.

Filmin Armstrong’un dönüşümünden uzaklaştığı tek dönem, merkezdeki Armstrong’u yerinde tutup iki adım geri çekilip kameranın ve filmin ruhunun Armstrong’un çevresini de filme dahil ettiği ay seyahati sekansı – zaten bu bölüm filmin kalanından farklı olduğu için filmin süresi 2saat 20 dakikaya çıkmış. Chazelle, kendi ay seyahatinde diğer uzay seyahati filmlerinden alışık olduğumuz majestik bir ton kullanmamış, yine sekans Neil’ın perspektifinden ve yalnızlık temasıyla sunulmuş.

Chazelle, Neil Armstrong’un karısı Janet’ı (Claire Foy) çok önemli bir öğe olarak kullanmış. Şöyle ki; kızını kaybettikten sonra Neil’ın iyice sessizleşip kendini işine verip, daha da stoikleşiyor - tepkilerinin ateşi ve ruh salınımlarının dalga boyu düşüyor. İşte burada Chazelle devreye Janet’i alıp; Neil’ın içinden geçtiği travmalar ve gerilimlerin göz yaşlarını Janet’ın gözlerinden döküyor. Endişeler Janet’ın yüzüne vuruyor. Chazelle, Janet’ı beklentiler yaratıp, izleyici ile duygusal bağ kurmada kullanıyor . Çok zekice kurgulanmış ve uygulamada da başarılı bir oyun.

Chazelle’in üzerinden defalarca geçilmiş bir konuyu yeni bir dil ile anlatabilmesi, Armstrong’un özel hayatında ruhsal, tenekeden hissi veren uzay araçlarında fiziksel klostrofobilerini birbirleri içine geçirip izleyiciye duyumsatabilmesi övgü hak ediyor. Ses dizaynının bu duyumsatmadaki rolünü de atlamamak gerek. 60’ların ruhunu vermek için filme grain-kumlama eklenmesi filmin dönemini belirtmesinin ötesine geçerek; film sanki o dönemde çekilmiş hissini izleyicide oluşturuyor ve inandırıcılığı yükseltiyor. Chazelle’in Amerikan sinemasının tutuculuğuna dayanıp bayatlamış değerlerine verdiği önem, milliyetçiliğe kayan aşırı Amerikancı yaklaşımı, dönemin siyahi protestolarını filmin karşısına alması oldukça muhafazakar bir tavır ve bu yaklaşımıyla filmin tadını kaçırmış. Armstrong’un ekip arkadaşı ve aydaki ikinci adam Buzz Aldrin’e olan düşmanca yaklaşımını ise hiç anlayamadım – ikincileri sevmeyen Amerikan idealizminin bir yansıması olabilir...

Oscar’a oynayan vizyondaki bir diğer film Bradley Cooper’ın Bir Yıldız Doğuyor’u (https://www.muratcanaslak.com/biryildizdoguyor) yanında Ay’da İlk Adam bayağı film gibi film.. Kazansa şaşırmam, kazanmalı mı? Hayır, ödül seviyesinden uzakta.

Puan:

Siz ne Düşünüyorsunuz? Filmle ilgili tartışma sayfasına ulaşmak için tıklayınız. 

Çok seslilik her zaman daha iyi!